04 Oca Ayrıntılı Ultrasonografi
Ayrıntılı Ultrasonografi
Ayrıntılı ultrasonografi, bebeğin organ gelişiminin büyük ölçüde tamamlandığı, amniyos sıvısının nispeten fazla olması nedeniyle görülebilirliğin arttığı ve böylece yapıların nispeten daha ayrıntılı olarak görülebildiği 19 ile 23. gebelik haftaları arasında genellikle gebeliği takip eden doktor tarafından uygulanan bir incelemedir. Bu incelemede bebek ve bebeğe ait yapılar “tepeden tırnağa” gözden geçirilir ve ultrasonografi ile gözlemlenebilecek tüm özellikler dikkatli bir şekilde incelenerek bebeğin sağlık durumu hakkında ayrıntılı bilgi edinilir
Temel amaç bebeğin doğumsal kusurlar açısından taranmasıdır. Bu ultrasonografide saptanan doğumsal kusurlar (hidrosefali gibi) ve / veya doğumsal / kromozomal bir kusura işaret edebilecek işaretler (koryoid pleksus kisti, böbrek iletim kanallarında genişleme, amniyos sıvısının artması ya da azalmış olduğunun saptanması gibi) varlığında kesin tanı amacıyla anne adayı bir üst merkeze sevkedilir.
Perinatoloji uzmanı sayısının kısıtlı olması ve bu incelemenin pahalı olması nedeniyle ikinci düzey ultrasonografi ülkemizde ve dünyada tüm anne adaylarına yapılabilecek bir inceleme değildir. Gebeliği takip eden doktorun ayrıntılı ultrasonografide şüpheli durumlar görmesi durumunda veya anne adayının doğumsal kusurlu bebek doğurma açısından yüksek risk altında olduğu durumlarda veya emniyosentez gibi müdahale gerektiren durumlarda doktorun ikinci düzey ultrasonografi incelemesi için anne adayını ilgili uzmana sevk etmesi daha uygun bir yoldur.Bu üst merkezde doğumsal kusurların erken tanısı ve tedavisi konusunda Kadın Hastalıkları ve Doğum ihtisası üzerine ek olarak eğitim görümüş perinatoloji uzmanları tarafından ikinci düzey ultrasonografiyle tanı doğrulanır veya amniyosentez gibi ek bir girişimle tanıya gidilir. Bebeğin durumu hakkında bilgi bu aşamada verilir.
Ayrıntılı ultrasonografi her ultrasonografi incelemesinde olduğu gibi bebeğin rahim içindeki duruşu, amniyos sıvısı miktarının değerlendirilmesi, plasentanın yerinin ve özelliklerinin değerlendirilmesi ve bebeğin bedensel gelişimini değerlendiren ölçümlerin alınmasıyla başlar.
Daha sonra genellikle takip edilen sıraya göre baş ve yüz bölgesi, boyun bölgesi, kollar ve bacaklar, omurga kanalı, göğüs kafesi içindeki yapılar, karın içindeki yapılar ve genital bölge ayrıntılı olarak değerlendirilir. Değerlendirmede her bölge hem uzunlamasına hem de yatay kesitlerde taranır.
İnceleme 15-30 dakika arası sürer.
Baş ve yüz bölgesinin incelenmesi:
Başın iki temel ölçümü olan baş yatay çapı ve baş çevresi (BPD ve HC) alındıktan sonra öncelikle kafatası kemiklerinin bütünlüğü ve BPD kesitindeki doğal oval şekli görüntülendikten sonra kafa içi yapılar görüntülenir.
Normal kafa içi yapıların orta hatta birbirleriyle olan ilişkileri, beyin omurilik sıvısı üreten yapıların ve sıvıyı ileten kanalların özellikleri incelenir.
Daha sonra kafa içindeki yapılar insanda dengenin korunmasından sorumlu beyincik adı verilen organ seviyesine inerek incelenir. Burada beyincik dokusunun normal yapısal özellikleri incelendikten sonra beyinciğin hemen arkasında yeralan arka çukur adlı bölge gözden geçirilir. Buranın normal genişlikte olup olmadığı not edilir. Bu kesitte ense pilisi kalınlığı ölçümü de yapılır.
Arka çukur adlı bölgenin normal izlenmesi, beyincik dokusunun yapısının normal bulunması, nöral tüp defekti adı verilen doğumsal kusurun olmadığını %90-95 doğrulukla gösterir.
Bu resimde “gözlük” şeklindeki yapı beyincik dokusunu temsil ediyor.
Bu resimde beyincik dokusunun hemen solunda arka çukur gözleniyor.
Daha sonra yüz incelemesine geçilir. Yüz hem profilden hem de önden bakışta incelenir. Bu incelemede iki göz çukurunun birbirinden uzaklığı, dudakların özellikleri, çenenin yapısı incelenir.
Bu resimde yüz ve bebeğin başı profilden izleniyor.
Bu resimde dudaklar, çene ve burun delikleri önden bakışta izleniyor.
Bu resimde kulak izleniyor (bu kesit her zaman elde edilemeyebilir).
Kol ve bacakların incelenmesi:
Her iki kolda kemik uzunlukları, üst kolda bir, alt kolda iki kemik ayrı ayrı görüntülenir. Parmaklar görüntülenir (resim).Her iki bacakta kemik uzunlukları, üst bacakta bir, alt bacakta iki kemik görüntülenir. Ayakla bacak arasındaki açısal ilişki gözden geçirilir.
Omurga kanalının incelenmesi:
Omurga kanalı hem uzunlamasına kesitte (resim), hem de yatay kesitte dilim dilim boyundan sakrum bölgesine (belin son kısmı) kadar incelenir.
Göğüs kafesi içindeki yapıların incelenmesi:
Göğüs kafesi içinde yeralan akciğerlerin genel görünümleri incelenir.Kalp ayrı bir kesitte içindeki dört odacığın genel görünümü, odacıkları ayıran duvarların bütünlüğü, odacıklarla bağlantılı damarların özellikleri ve nihayet kalp atım sayısı ve düzeni açısından incelenir (resim).
Birinci düzey ultrasonografi, kalp kusurlarının yakalanmasında hassasiyeti en düşük incelemedir. Bu nedenle kalp hastalıklı bebek doğurma açısından yüksek risk altında olan anne adaylarının (anne adayının şeker hastalığı olması, daha önce kalp hastalığı olan bir bebek doğurmuş olma, nedeni belirlenememiş ölü doğum veya yenidoğan ölümü öyküsü gibi) ikinci düzey ultrasonografi için bir merkeze sevk edilmesi önemlidir.
Göğüs kafesi incelemesi göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran ve diyafram adı verilen kasın bütünlüğünün gözlenmesiyle tamamlanır (resim).
Karın içindeki yapıların incelenmesi:
Karın içindeki yapılardan mide, mesane mutlaka görüntülenir ve incelenir. Karın içinde kistik kitle olup olmadığı araştırılır. Barsaklar topluca değerlendirilir. Böbreklerin boyutları, idrar iletim kanallarının durumu değerlendirilir.
Karın içindeki yapıların incelenmesi kordonun göbekten çıktığı yerin görüntülenmesiyle son bulur (resim). Kordondaki damar sayısı (iki atardamar, bir toplardamar) bu aşamada görüntülenir.
Genital bölgelerin incelenmesi:
Kız bebek
Erkek bebek